Debussy bu parçanın genelinde A,B,A formunu kullanmıştır. Ama A ve B’yi 2 farklı kutucuk gibi düşünmemiş, X ve Y adını verebileceğimiz materyalleri A ve B’nin içinde geliştirerek sık sık kullanmıştır. X materyali (1-4 ölçüler) bazen modlar kullanarak, bazen kontrşan yardımıyla bazen de armonik olarak gelişimini sürdürmüştür. Armonik bakımından bir netliği yoktur ve devamlı değişkendir. Y materyali ise adeta X materyalinin kontrastıdır. Armonik ve dizisel bakımından gelişim göstermez. Eksende her zaman G7(9) akoru vardır. Sadece süre bakımından gelişim gösterir (4/6, 2/3 , 4/4). Ayrıca; Debussy’nin, X materyali diyatonik ve kromatik yaklaşımlar sergilerken, Y materyalinde de oktatonik diziyi kullandığını görürüz. Eser form bakımından gerçekten olağanüstüdür. Yüzyıllardır kullanılan alışılagelmiş A,B,A formunu X ve Y materyalleri devamlı yukarıda belirttiğim kapsamlarda varyasyon gibi geliştirmiştir. Toplam 5 rotation sayabiliriz. Bunlar; 1. Rotation (1-10), 2. Rotation (11-28), 3. Rotation (29-56),4. Rotation (57-93) ve 5. Rotation (94-102) sayılabilir. Eser 2’li orkestra için yazılmıştır. Sadece ekstradan korangle çalgısı vardır. Bu çalgı devamlı Y materyalinin temasını sergilemek için kullanılmıştır. Debussy’nin diğer eserleri gibi, bu eserde de paralel akor geçişleri, kromatik, oktatonik ve diyatonik diziler sıkça kullanılmış, orkestral renkler ön plana çıkarılmıştır.
A BÖLÜMÜ (1-63)
11. ölçüde başlayan 2. Rotation; 1. Rotation’un genişletilmiş (uzatılmış) hali olarak kabul edilebilir. İlk olarak 11. ölçüde gelen X materyali 6. div keman grubunun kullanımı ile genişletilmiştir ve 1. Rotation’da gelen X materyali burada daha uzun işlenmiştir. Bu bölümde dikkat çekici bir ayrıntı; 14. ölçüde kullanılan “Paralel Dominant 9’lü” akorlarıdır. Burada Debussy’nin diğer bestelerinde de görebileceğimiz paralel akorlar sıralanmıştır. 21. ölçüde tekrar Y materyali gelmiştir. Buradaki Y materyali 1. Rotation’dan daha uzundur. Yaylı grubunda 21-24. ölçülerde ve 25-28. ölçülerde bir sekvens gelir (2. sekvens m3’lü yukarıdan gelir). Tıpkı X materyali gibi Y materyali de 1. Rotation’a oranla genişletilmiştir. 29. ölçüde 3. Rotation başlıyor diyebiliriz. Bu sefer 1 ve 2. Rotation’lardan farklı olarak X teması M2 ve T4’lü aralıklarla oluşturulmuş ve bu bakımdan bir önceki Rotation’a göre daha da yoğunlaşmıştır. 33-34, 35-36 ve 37-38. ölçülerinde 3 tane sekvens yapmıştır. Bu sekvenslerde oktatonik ve kromatik dizi baz alınmıştır ve son sekvenste ise (37-38) yaylılarda birer ölçü uzunluğunda 5 ölçülük sekvens yapılmıştır. Burada diğer Rotation’ların yanı sıra motif işlemesi de kullanılmıştır (sekvens vb). Bu sekvenslerden sonra 42. ölçüyü bir köprü olarak kullanıp Y materyaline dönüş yapmıştır. Bu kez Y materyalini kornonun yapmış olduğu küçük motiflerle renklendirmiştir (43-50). Bu 2 tekrardan sonra 51. ölçüde Y materyaline yeni bir tema getirmiştir. Tıpkı bu Rotation’da motifleri işlediği gibi Y materyalini de böyle işlemeyi uygun görmüştür. 57. ölçüde 4. Rotation başlamış diyebiliriz. İlk olarak X materyaline viyolada bir kontrşan eşlik etmiştir. 58. ölçüde kontrşan kullanımıyla doğal olarak bir armoni de oluşmuştur. Bu armonik yapıda Debussy’in kromatizm üzerine kurduğu armonileri görmek mümkündür. 3 ölçülük bu kromatik yürüyüşün ardından 61. ölçüde Paralel Dominant 7 akorları gelmiş ve cevabını Debussy’in eserlerinde sıkça karşılaşabileceğimiz “whole tone” dizisi karşımıza çıkmıştır. Bu diziyi B bölmesinde de işlediği için bir geçiş malzemesi olarak düşünebiliriz (67. ölçü). Son olarak 63. ölçüde tekrar Paralel Dominant 7 akorları gelmiş ve son vuruşundaki Bb7 akorunu anarmonik olarak kabul edip D# minör tonuna V-I bağlantısı ile modülasyon gerçekleştirmiştir.
B BÖLÜMÜ (64-79)
Bu bölümde ilk dikkat çeken nokta; A bölümünden farklı tonda olması (A bölümü Si minör, B bölümü D# minör) ve temposunun değişmesidir. Aynı zamanda; Debussy, A bölümünde kullanmadığı arp çalgısını kullanarak yeni bir tını yaratmıştır. 67. ölçüde daha önce kullandığı (62. ölçü) “whole ton” dizisi ile bir homojenlik yaratmaya çalışmıştır. Çünkü; A bölmesinde belirli bir eksende kaldığını belirtmek mümkündür. Ancak bestecinin, burada A ve B farkının çok olmasını ya da çok benzer yapıya sahip olmasını istemediği sonucunu çıkarabiliriz. Bu sonucu destekleyen faktörler; B’nin ilk temasının X materyali ile ilişkili olduğunu (diyatonik bir diziye sahip olduğu için) görebilsek de, kullanılan renk A bölümündeki renkten tamamen farklı hissedilmesidir. Ancak besteci tamamen bağımsız bir bölüm olmasını istemediği için bu yapıyı soyut bir şekilde işlemiş diyebiliriz. Bir diğer nokta; A bölümünde sadece bir kez gelen (67. ölçüde), hiç işlenmemiş olan whole ton dizisi de bunu desteklediğidir. Besteci A bölümünü 63 ölçü sürdürürken, B bölümünü daha hızlı bir tempoda olmasına rağmen 16 ölçü sürdürmüştür. B bölümünün dikkat çeken bir diğer ayrıntısı formudur. Burada “a” cümlesi (64-70), “b” cümlesi (71-74) ve a2 cümlesi (75-79) belirtilebilir. (a,b,a2 cümle yapısı; klasik dönemde bestelenen eserlerde de sık sık karşımıza çıkabilecek geleneksel bir cümle kompozisyonudur). Hatta detaylı incelersek, a2 cümlesinin 2. cümleciğinin (78-79) bir köprü niteliği taşıdığını belirtebiliriz. Görüldüğü üzere A ve B bölümlerinin arasında da yapısal bakımdan büyük bir fark olduğunu söylemek mümkündür.
A2 BÖLÜMÜ (80-102)
A yerine A2 bölümü olarak adlandırmamın nedeni Rotation’ların devam etmesi ve gelişmesinden dolayıdır. A2 bölümü; A’dan farklı olarak, Y materyali ile başlamış ve B bölümünde flüt+arp tını birleşiminin huzur veren etkisi, yerini tekrar o karanlık korangle tınısına bırakmıştır. Hatırlayacağımız üzere 3. Rotation’daki Y materyalinin yeni gelen temasını burada da kullanan besteci, bu temayı 6 ölçü sürdürmüştür (88-93). 4 Y materyalini işledikten sonra 94. ölçüde 5. Rotation başlıyor diyebiliriz. Besteci 5. Rotation’da işlediği malzemeleri bize tekrar duyurup küçük bir koda oluşturmuştur. 94. ölçüde ilk olarak X materyali karşımıza çıkmış, ancak bu kez çok daha alt bir Register’da fagotlar bu görevi üstlenmiştir. (1. ve 2. ölçülerde 2 oktav üstten obualarda gelmişti). Bu aslında koranglenin o karanlık Y materyalini çağrıştırır vaziyettedir. Ardından, 96 ve 97. ölçülerde çellolarda X materyalinin 2. kesiti (3 ve 4. ölçüler) bu kez çello ve kalın bir kontrbas pedalı eşliğinde karşımıza çıkmıştır. 98. ölçüde B bölümünün teması duyulmakta ve ardından Y materyalindeki korno motifleri ile bir soru-cevap oluşturulmuştur. Besteci, bu malzemeler ile 5. Rotation’u yani Koda’yı bitirmiştir.
